Je vraagt je af hoe de asielprocedure in elkaar zit en hoe opvang is
geregeld. Op deze pagina bieden we je een beknopt overzicht.
Op deze pagina:
- Asiel aanvragen
- Behandeling van de asielaanvraag
- Na de algemene asielprocedure
- Meer informatie
- Contact met het juridische team van Gave
Asiel aanvragen
Als iemand naar Nederland vlucht, is het belangrijk dat hij zo snel mogelijk asiel aanvraagt. Dat kan overal in Nederland op een politiebureau. Het kan ook bij aankomst op Schiphol. Het nadeel is dat de asielzoeker dan in de zogeheten grensdetentie terecht komt waar zijn aanvraag behandeld wordt.
Meldt iemand zich op een politiebureau, dan krijgt hij een OV chipkaart en uitleg in zijn taal hoe hij in Ter Apel kan komen. Daar meldt hij zich officieel aan, krijgt hij medisch onderzoek en een eerste introductie op de asielprocedure. En er is opvang in de centrale ontvangstlocatie in Ter Apel of elders in het land.
Tijdens het verblijf in de centrale ontvangstlocatie vindt het aanmeldgehoor plaats. Hier komt onder meer de identiteit en nationaliteit aan de orde en de reisroute. Er wordt ook kort gevraagd naar het asielmotief. Dat is alleen bedoeld om alvast in te schatten hoeveel tijd er straks voor de interviews nodig zal zijn.
Oekraïners
Oekraïners hoeven geen asiel aan te vragen, voor hen geldt een speciale regeling, de zogeheten tijdelijke bescherming. Zie onze pagina Rechten voor Oekraïners.;
Behandeling van de asielaanvraag
Rust- en voorbereidingstijd
Na de aanmelding begint de zogeheten rust- en voorbereidingstijd. Na ongeveer een week verhuist de asielzoeker naar een procesopvanglocatie. Daar krijgt de asielzoeker een advocaat toegewezen die hem begeleidt met de asielprocedure. Ook is er begeleiding door VluchtelingenWerk bij de voorbereiding van de asielaanvraag.
Idealiter start nu na enkele dagen de asielprocedure. Vanwege achterstanden bij de IND kan dat tegenwoordig (2023) echter vele maanden duren. Veel asielzoekers verblijven al die tijd in een noodopvanglocatie in plaats van een procesopvanglocatie. De voorziening zijn vaak zeer sober. Kinderen tot 18 jaar gaan wel naar school.
Alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’ers) krijgen overigens passende opvang, afhankelijk van hun leeftijd.
Dublin
In de tussentijd loopt er een ‘Dublin-onderzoek’. In het verdrag van Dublin hebben de meeste Europese landen afspraken gemaakt om te voorkomen dat iemand in andere landen gaat ‘shoppen’ totdat hij ergens asiel krijgt. Als een asielzoeker een visum heeft gekregen van een ander land, dan moet hij in dat land asiel aanvragen. Heeft hij geen visum, maar is hij voor aankomst in Nederland wel in een ander land geweest, dan moet hij in dat land asiel aanvragen. De IND vraagt dus altijd aan de andere Europese landen of de asielzoeker daar bekend is. Blijkt dat zo te zijn, dan wordt de asielprocedure in Nederland gestaakt en moet de asielzoeker naar dat land terug.
Algemene asielprocedure
De algemene asielprocedure (AA) kan plaatsvinden op een van de aanmeldcentra van de Immigratie- en Naturalisatiedienst IND. De asielzoeker wordt daar dan meerdere dagen vanaf de proces opvang locatie naartoe gebracht. Tegenwoordig komt het ook voor, dat de IND-medewerker naar de opvanglocatie komt waar de asielzoeker verblijft.
De algemene asielprocedure duurt standaard zes werkdagen en begint met het interview. Officieel heet dat het nader gehoor. Bij complexere asielaanvragen kan de asielaanvraag negen werkdagen duren (AA+). Dat is bijvoorbeeld het geval als een bekering aan de orde is. Dan zijn vaak twee dagen nodig voor de interviews.
Vervolgens komt er een besluit (beschikking). De aanvraag kan worden ingewilligd: dan krijgt de asielzoeker een verblijfsvergunning. Bij afwijzing komt er eerst een voornemen tot afwijzing waarin verteld wordt waarom de IND de asielaanvraag wil afwijzen. De asielzoeker bespreekt dit samen met zijn advocaat en de advocaat dient daarna een zienswijze in waarin hij aangeeft waarom hij het niet met de IND eens is. Daarna komt het definitieve besluit. Dat kan een definitieve afwijzing zijn, maar er kan ook alsnog een verblijfsvergunning worden gegeven. Het kan ook gebeuren dat de IND meer tijd nodig heeft. In dat geval wordt een besluit uitgesteld. Formeel wordt de asielaanvraag dan verder behandeld in de verlengde asielprocedure (VA).
Na de algemene asielprocedure
Als de algemene asielprocedure is afgerond, verhuist de asielzoeker naar een ‘gewoon’ asielzoekerscentrum (azc). Tot nu toe werden maaltijden verstrekt en kreeg hij geen weekgeld. In het azc kan (moet) hij zelf koken en krijgt hij weekgeld voor boodschappen, kleding en andere uitgaven. Minderjarige kinderen hebben recht op onderwijs en gaan naar school. Op grotere azc’s is vaak een basisschool en anders gaan de kinderen naar een basisschool in de buurt. Middelbare scholieren gaan eerst naar een schakelklas voordat ze naar een gewone middelbare school kunnen.
Er is asiel verleend
Als de asielzoeker een verblijfsvergunning heeft gekregen moet hij in het azc wachten op een woning. Dat duurt meestal zo’n drie maanden. Het staat hem overigens vrij om zelf woonruimte te zoeken, maar dan komt hij niet in aanmerking voor een sociale huurwoning. Een sociale huurwoning kan hij alleen krijgen via een speciale regeling van woningtoewijzing voor asielzoekers. Via die regeling krijgen vluchtelingen voorrang, zodat ze niet eerst jarenlang ingeschreven hoeven te staan. De keerzijde is dat ze geen keuze hebben waar ze willen wonen.
De verblijfsvergunning geldt voor vijf jaar. Daarna moet deze verlengd worden. De vergunning kan ingetrokken worden als de reden voor asiel niet meer bestaat. Dat kan het geval zijn als het in het eigen land weer veilig is. Maar het kan ook zijn als iemand naar zijn land is teruggekeerd. Stel dat iemand asiel heeft gekregen omdat hij gezegd heeft dat hij gezocht wordt door de regering van Iran. Als hij daarna drie maanden voor vakantie naar Iran gaat dan valt dat risico blijkbaar erg mee. De reden voor asiel is dan niet meer geloofwaardig.
Verlengde asielprocedure
Als er nog geen besluit is genomen in de algemene asielprocedure, verhuist de asielzoeker ook naar het gewone azc. Daar moet hij dan wachten tot er een beslissing valt. Dat kan een half jaar duren maar soms ook langer. Vaak krijgt de asielzoeker in die periode nog een aanvullend gehoor (interview) omdat de IND nog de nodige vragen heeft.
Bij afwijzing
Als de asielaanvraag is afgewezen, verhuist de asielzoeker meestal ook naar het azc. Daar mag hij nog 28 dagen blijven. Hij krijgt dan drie gesprekken met de Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V) die vertelt welke stappen hij moet zetten om zelfstandig terug te keren naar het land van herkomst. De asielzoeker kan ook hulp krijgen van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Als de asielzoeker al eerder een asielaanvraag heeft gedaan krijgt hij na een afwijzing overigens niet altijd meer opvang in een azc.
De asielzoeker kan bij de rechtbank in beroep gaan tegen de afwijzing. Soms mag hij in het azc blijven tot er uitspraak is gedaan. Soms moet de advocaat een voorlopige voorziening aanvragen om te zorgen dat de asielzoeker in het azc mag blijven.
Als de rechtbank uitspraak heeft gedaan kan de asielzoeker nog in hoger beroep bij de Raad van State. Ook de IND kan in hoger beroep gaan. Als de asielzoeker dat verliest, is hij helemaal uitgeprocedeerd. Als hij gelijk krijgt, heeft hij nog niet automatisch een verblijfsvergunning. Het betekent alleen dat de IND opnieuw een besluit moet nemen. Daarbij moet de IND wel rekening houden met het oordeel van de rechtbank of de Raad van State. Soms is het oordeel dat de motivatie van de afwijzing onvoldoende is. Dan kan de IND opnieuw afwijzen en daar een andere motivatie voor geven. Bij een nieuwe afwijzing kan de asielzoeker weer in beroep.
Meer informatie
- Elke asielzoeker kan terecht bij VluchtelingenWerk. Zij hebben bij elk azc een kantoor die helpt met de asielprocedure en bij vragen over allerlei regelingen. Veel informatie is ook te vinden op de website Refugeehelp en in voorlichtingsfolders in diverse talen.
- De opvang wordt verzorgd door het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Asielzoekers kunnen veel informatie vinden op MyCOA.nl. Onder infosheets kunt je zelf ook informatie vinden over diverse vragen en onderwerpen.
- Asielzoekers en statushouders die nog in COA-opvang verblijven hebben een meldplicht (meestal wekelijks). Indien nodig kan ontheffing worden aangevraagd.
- Alleenstaande minderjarige asielzoekers krijgen aangepaste opvang en begeleiding door Nidos.
Contact met het juridische team
Wil je een concrete situatie met ons bespreken of heb je nog vragen, neem dan gerust contact op met ons juridische team.
