In contact met Oekraïners

Reacties op het leed van Oekraïners zijn hartverwarmend: veel Nederlanders zetten zich in om vluchtelingen uit Oekraïne te verwelkomen. Wat kan je verwachten in het contact met Oekraïense vluchtelingen?

Geactualiseerd mei 2023

Op deze pagina:

Waarom vluchten Oekraïners?

Onveiligheid is de belangrijkste reden voor Oekraïners om te vluchten. Er is al langere tijd onrust in met name Oost-Oekraïne en de oplopende spanningen met buurland Rusland zijn in februari 2022 geëscaleerd in een gewapende strijd.

Mannen mogen het land niet verlaten; vrouwen, kinderen en ouderen proberen het land te ontvluchten. Zij gaan naar familie en vrienden, opvanglocaties of verwelkomende gezinnen.

Miljoenen Oekraïners zijn op de vlucht geslagen naar omliggende landen. Polen vangt de meesten van hen op. Nederland vangt zo’n 64.000 Oekraïense vluchtelingen op, waarvan sommigen kunnen verblijven bij gastgezinnen, maar veruit de meesten in noodopvanglocaties zoals gymzalen, hotels en dergelijke.

Naar boven

Het land

Oekraïne is het grootste land van Europa met 44 miljoen inwoners en een geschiedenis die terug gaat tot de 5^e eeuw. De hoofdstad Kiev (Kyiv) is sinds 1917 zelfstandig. Sindsdien ontwikkelt de eigen taal en cultuur zich sterk. Oekraïne was deel van de Sovjetunie, maar toen die in 1991 uiteenviel, werd het land onafhankelijk.

Men spreekt Oekraïens, een Slavische taal verwant aan het Belarussisch. Veel Oekraïners zijn echter tweetalig en spreken ook Russisch. Jongere generaties komen bovendien veel in aanraking met Engels. Een grote meerderheid wil lid worden van de Europese Unie.

Oekraïners zijn meestal een soortgelijk comfortniveau als Nederlanders gewend; Oekraïense salarissen zijn weliswaar lager dan in Nederland, maar zo ook de kosten. In vergelijking: supermarktartikelen zijn hier 2,5 keer duurder, woninghuur 3,5 keer. Dit ‘normale’ leven zijn zij in korte tijd kwijtgeraakt en dat is een rouwproces. De rouw en worsteling met dit verlies speelt tegelijkertijd met de dankbaarheid voor wat men hier ontvangt. Het is vaak lastig voor Oekraïners om plotseling in een afhankelijke positie te zijn.

Het orthodoxe christendom is de dominante religie in Oekraïne en heeft, ondanks de verbanning gedurende de Sovjettijd, een sterke invloed op de cultuur. Je merkt het aan vrij traditionele rolpatronen bij zowel oudere als jongere generaties, zoals de invloed van grootouders op de opvoeding van kinderen. Ongeveer driekwart van de bevolking behoort tot de oosters-orthodoxe kerken, naast rooms-katholieken (8%) en protestanten (3%). Kleine minderheden zijn moslims (1,1%) en tenslotte joden (0,6%), die cultureel en religieus zeer actief zijn.

Naar boven

Volksaard

Oekraïners zijn vrijgevig en gastvrij. Ben je op bezoek, dan krijg je bijna altijd te eten en te drinken. Vriendelijk dus, al zijn ze voorzichtig om je toe te laten tot hun hart. Heb je hun hart veroverd, dan is de vriendschap diep. Oekraïners zijn heel loyaal aan familie, vrienden en land. Zij hechten bovendien aan onderwijs, muziek en theater.

Oekraïners houden van eenvoudige, stevige maaltijden. Bij het ontbijt eten ze pannenkoeken met boter, zure room en honing (nalisniki) of een hartige vulling (blintchiki). Lunch en diner zijn vaak beide warm. Kip en vis zijn gewoon, er is altijd brood bij en een aardappel mag niet ontbreken. Met stip op 1: thee. Bier is ook favoriet en betaalbaar. Wodka is populair en vaak huisgestookt. Verdien punten met het dessert: Oekraïners houden van toetjes.

Naar boven

Oekraïners in Nederland

Oekraïners hebben een speciale verblijfstatus in de EU. Daarmee hebben zij recht op huisvesting, werk, uitkeringen, onderwijs en zorg. De uitwerking is per land geregeld. Hoe het in Nederland geregeld wordt, vind je op de pagina Rechten voor Oekraïners.

De meeste Oekraïners wonen bij elkaar in speciale opvangplekken; een klein deel is gast bij gastgezinnen. Zo’n 80% van de ongeveer 100.000 Oekraïners in Nederland hebben een baan in Nederland.

Met onze YouTube serie ‘Oekraïners in Nederland’ willen we Nederlanders en Oekraïners dichter bij elkaar brengen. Dit doen we onder andere door Nederlandse gastgezinnen meer informatie en tips te geven bij het opvangen van Oekraïense vluchtelingen. We behandelen verschillende onderwerpen die gevoelig kunnen liggen. Bekijk de hele serie hier.

Naar boven

Tips voor het contact met Oekraïners

Wees gastvrij. Gewoon samen thee drinken is al een goed begin. Nodig Oekraïners uit en verzorg wat lekkers zoals koek, cake en chocolade.
Wees niet verbaasd als Oekraïners het lastig vinden om te lachen of oogcontact vermijden. Hoewel blij met een veilige plek, zijn hun gedachten bij familie en vrienden. Daardoor zitten ze waarschijnlijk vrij veel op hun smartphone, om de laatste updates te volgen over de situatie in hun thuisland.
Ga samen wandelen en maak ze een beetje wegwijs in de omgeving. Ook het bieden van afleiding kan hen ondersteunen. Vertel over je stad, over wat jij mooi vindt. Beweging en schoonheid doen mensen goed en versterkt veerkracht.
De meest alledaagse dingen zijn anders in Oekraïne dan in Nederland. Ondanks goede wil kost dat veel energie; je moet namelijk op eens nadenken over dingen die normaal vanzelfsprekend zijn en automatisch gaan. Een kleine tegemoetkoming kan daarom veel betekenen. Zet bijvoorbeeld een paar sloffen bij de deur klaar; Oekraïners zijn gewend hun schoenen bij de deur uit te doen.
Wees terughoudend en denk goed na voordat je financiële hulp aanbiedt. Oekraïners zijn oorlogsvluchtelingen en willen niet gezien worden als economische migranten. Bovendien is afhankelijkheid op lange termijn niet gezond.
Neem tijd voor een fotomoment. Geprint en ingelijst als presentje, maakt het nog specialer.
Chocolade of stroopwafels zijn een welkome gift als je op bezoek gaat.
Verwacht niet dat Oekraïens bezoek altijd ‘op tijd’ is, zoals wij dat vaak gewend zijn. Ze houden van spontaniteit en dat kan ook weleens oponthoud geven of juist een klop op je deur als je het niet verwacht.
Vermijd een boeket bloemen met een even aantal bloemen, tenzij bedoeld voor een begrafenis. Hoewel dit zeker niet voor iedereen geldt, kan er bijgeloof spelen.
Vraag bovenal naar waar degene die je bezoekt zélf behoefte aan heeft. Iedereen is anders, dat geldt voor Nederlanders én Oekraïners.

Naar boven

Hoe breng je het evangelie dichtbij?

Verdiep je in hun geschiedenis. Besef dat die eeuwenoud is.
Erken hen als medebroeders en zusters en ervaar eenheid in Christus.
Bezoek zelf eens een orthodoxe dienst. Gasten zijn zeer welkom. Wel is de communie of eucharistie meestal alleen bestemd voor orthodoxe christenen.
Kleed je bij kerkbezoek netjes. Vrouwen dragen in de kerk soms een doekje over het haar en tijdens de eucharistieviering is dit vaak verplicht.
Vertel over wat jij mooi vindt aan Jezus en hoe je je geloof persoonlijk ervaart. Voorkom discussie over wat jij eventueel verkeerd vindt aan – of misschien niet begrijpt van de Orthodoxe Kerk (iconen, gebed tot heiligen, ed.).
In de populaire bijbelapp YouVersion staat ook een Oekraïense vertaling: zoek naar UBIO.
Op zoek naar bijvoorbeeld een Oekraïense kinderbijbel of -verhalen? Bekijk het aanbod bij EAS, Citybibles, Gereformeerde Bijbelstichting of de Zakbijbelbond. Kinderprogramma’s in het Oekraïens worden momenteel vertaald.
Besef ook hier; iedereen is anders en op een ander punt in zijn/haar wandel met Jezus

Naar boven

Pastorale traumazorg voor Oekraïners

Gave ontwikkelt met andere organisaties pastorale traumazorg voor Oekraïners en begeleiding van gastgezinnen. Kijk op Pastorsvooroekrainers.nl.

Kan je als gastgezin, vrijwilliger of Oekraïner zelf ook wel wat ondersteuning gebruiken? Gave biedt hulp aan door middel van speciale christelijke coaching of een gratis cursus voor gastgezinnen en vrijwilligers. Ook is er voor Oekraïense vluchtelingen de mogelijkheid om zich aan te melden voor een psycho pastoraal gesprek door professionele, christelijke hulpverleners.

Naar boven

Bronnen: Wikipedia, CBS, Pew Research, UGCC, Oekraïners in Nederland, UNHCR, Numbeo

Disclaimer: Omdat het Oekraïense volk groot is, ontkomen wij niet aan generalisaties. Het kan zijn dat jij of jouw relatie zich niet herkent in de hier genoemde beschrijvingen. Om je zoveel mogelijk waarheidsgetrouwe informatie te verschaffen hebben wij de inhoud van deze pagina bij meerdere deskundigen gecheckt. De ontwikkelingen gaan snel; reacties welkom. Wijzigingen voorbehouden.

Bezoek onze Oekraïne-pagina