De meeste van de Oekraïners die naar Nederland komen zijn vrouwen. Hoewel Oekraïne en Nederland allebei in Europa liggen, betekent dat niet meteen dat Nederlandse en Oekraïense vrouwen op elkaar lijken. Om elkaar te kunnen begrijpen en warme vriendschappen op te kunnen bouwen, is het daarom goed wat over elkaars achtergrond te leren.
In Oekraïne ligt de gemiddelde trouwleeftijd van vrouwen rond de 25 jaar. Op het platteland ligt die leeftijd wat lager, omdat vrouwen minder vaak doorstuderen. Het jonge echtpaar woont in het begin vaak bij de ouders in huis, omdat de kosten voor huur en levensonderhoud erg hoog zijn.
Meestal wordt er al vrij snel een gezin gesticht. Een Oekraïense vrouw heeft 4 maanden zwangerschapsverlof, maar daarnaast kan zij 3 jaar onbetaald verlof van haar werk nemen om voor de baby te zorgen. De meeste vrouwen maken hier gebruik van. De oma wordt ook de Baboesjka van het gezin genoemd. De Baboesjka is doorgaans erg betrokken bij het gezin en past veel op de kinderen.
Werk en opleiding
Hoewel tijden veranderen, is het niet ongewoon als de man wordt gezien als het hoofd van het gezin; hij neemt dan ook vaak het voortouw. Dat betekent echter niet dat vrouwen onbelangrijk zijn; zij hebben een grote rol in het gezin. Oekraïense vrouwen werken hard en dragen evenredig bij aan het gezinsinkomen. Daarnaast studeren veel vrouwen tegenwoordig door. Zij zijn vaak hoger opgeleid dan hun man. Het gevolg is dat zij daardoor ook een hoger inkomen hebben en dat kan spanning veroorzaken binnen het huwelijk.
Veel mannen hebben de gewoonte ontwikkeld om veel te drinken in plaats van te praten; dit veroorzaakt nog meer spanning in huis. Het echtscheidingspercentage ligt mede hierdoor hoog en er zijn veel alleenstaande moeders. Omdat alcoholische dranken zo goedkoop zijn, beginnen jongeren al met drinken. Vrouwen die kinderen hebben, stoppen daar meestal wel mee, omdat ze zich verantwoordelijk voelen voor hun kinderen.
Om voldoende inkomen te krijgen voor de familie, wordt er vaak in het buitenland gewerkt. Veel mannen werken in Polen (bijvoorbeeld als chauffeur) en blijven soms voor een aantal maanden weg. Het is doorgaans ingrijpender voor gezinnen als vrouwen naar het buitenland gaan als seizoenarbeidsters. Zij vertrekken dan naar landen als Italië, Spanje of Portugal en werken veelal op kwekerijen. De Baboesjka neemt in die tijd de zorg en opvoeding van de kinderen waar. Oekraïense ouders zijn gek op hun kinderen. De moeder is heel beschermend en wil altijd het beste voor haar kind. Baboesjka’s verwennen de kinderen graag.
“Iemand vroeg me wat ik gedaan had met Pasen. Ik overdacht de dag en realiseerde me dat ik niet alleen naar de kerk geweest was en in het park met mijn dochter eieren had geschilderd, maar ook heel intensief de bombardementen in Marioepol had meebeleefd; alsof ik er zelf bij was. Zo leid ik dagelijks een soort dubbelleven hier in Nederland.” – Oekraïense vluchtelinge
Communiceren
Veel Oekraïners vinden het lastig om te praten over wat hen raakt. “Je hangt je vuile was niet buiten” is hun devies. Ze willen anderen daar niet mee lastig vallen. Ook over positieve dingen zoals een promotie zullen ze over het algemeen zwijgen; daar praat je niet publiekelijk over. Deze zwijgzaamheid is een gevolg van het leven in de Sovjet-Unie. In die tijd moesten mensen namelijk echt opletten bij elke opmerking die ze maakten.
Voor een vrouw is haar moeder of zus de persoon waar ze lief en leed mee deelt. Vanuit die achtergrond kunnen sommige vragen van Nederlanders gemakkelijk als erg direct ervaren worden. Het heeft meer tijd nodig om hun vertrouwen te winnen. In het contact kun je haar daardoor wellicht als gereserveerd en afstandelijk ervaren. Het bouwen aan vertrouwen kost tijd, maar echte vriendschap betekent veel voor Oekraïners.
Stress
Het is goed je te realiseren dat de Oekraïense vrouwen die naar Nederland komen, veel stress hebben over de situatie in hun thuisland. Het zal daardoor wisselen waaraan ze behoefte heeft. Het is goed om dit met elkaar af te stemmen. Bied een uitlaatklep aan. Zo kan het ontspannend werken om lekker met iemand te gaan wandelen, in plaats van ergens tegenover elkaar te gaan zitten.
Veel vrouwen zijn van plan om terug te gaan zodra de oorlog voorbij is en staan nog niet open voor het leren van de taal. Dit voelt voor hen misschien te definitief. Anderen willen zo snel mogelijk aan het werk hier om wat te verdienen voor de familie. Het is goed om hen tijd te geven om te landen en stabiliteit te creëren voor henzelf en voor degenen met wie ze hier zijn.
Tips voor contact met Oekraïense vrouwen
- Probeer te ontdekken waaraan de vrouw met wie je contact hebt behoefte heeft. Sta open voor haar eigenheid daarin.
- Vertel wat over je hobby’s en kijk waar hun belangstelling ligt. Veel vrouwen zijn geen ruimte voor hobby’s gewend; hun vrije tijd brengen ze vaak door voor de televisie of op hun telefoon.
- In de setting van een gastgezin is het vaak fijn voor vrouwen als ze ook hun beurt krijgen om te koken voor de familie. Zo kunnen ze iets teruggeven, kunnen ze iets van thuis maken en hebben ze iets omhanden.
- Organiseer eens een gezellige wandeling met Nederlandse en Oekraïense vrouwen. Een “Coffee to go” is heel gebruikelijk als je afspreekt voor bijvoorbeeld een wandeling.
- Bij een bezoekje breng je altijd iets mee voor de gastvrouw, denk daarbij aan chocola of een eigen gebakken cake. Iets wat zij kunnen evenaren bij een tegenbezoekje.
- Veel vrouwen hebben een Oekraïens-Orthodoxe geloofsachtergrond. Dit betekent dat zij vaak vastenperiodes hebben rond christelijke feest- en gedenkdagen. Ze vasten dan van dierlijke en melkproducten. Het is goed om je daarvan op de hoogte te stellen als je voor hen kookt. Als je meer wilt weten over de orthodoxe geloofsbeleving, kijk dan ook eens op de pagina ‘In contact met orthodoxe christenen‘.
- Samen iets creatiefs doen kan ontspannend werken en een band scheppen. Op onze website vind je een aantal activiteitenkaartjes van dingen die je samen of met zowel moeder als kind kunt doen.
- Meer informatie over het starten van een vrouwengroep, vind je hier.
Disclaimer: Omdat het Oekraïense volk groot is ontkomen wij niet aan generalisaties. Het kan zijn dat jij of jouw relatie zich niet herkent in de hier genoemde beschrijvingen. Om je zoveel mogelijk waarheidsgetrouwe informatie te verschaffen hebben wij de inhoud van deze pagina bij meerdere deskundigen gecheckt (waaronder Oekraïners zelf).
Foto: Aurel-Obreja, UN
