De vraag naar opvangplekken – en dus ook gastgezinnen – voor Oekraïense vluchtelingen is groot. De betrokkenheid van vele Nederlanders is fantastisch. Vluchtelingen in huis ontvangen is voor jou én de vluchteling een groot avontuur. Hoe houd je het goed?
Op deze pagina:
- Eigen regie
- Contact met thuis
- Afspraken, verwachtingen en grenzen
- Financiën
- Taalbarrière
- Dagbesteding
- Traumazorg/pastoraat
- Ondersteuning voor gastgezinnen
Lees ook: Oekraïners in huis – wel of niet doen? (opiniebijdrage)
Eigen regie
Als alles overhoop wordt gegooid, is het fijn om weer wat regie over je leven te nemen. Er is behoefte aan een stuk zelfstandigheid. Denk hierbij aan een eigen kookgelegenheid, zelf de was doen en je eigen boodschappen halen. Als gastgezin is het goed om rekening te houden met deze wensen. Schroom dan ook niet om te vragen naar wederdiensten, zoals koken of oppassen. Als gast is het fijn om iets terug te kunnen doen.
Oekraïners opvangen betekent ook: hen wegwijs maken in onze samenleving. Doe dit samen met de ondersteunende groep mensen om je heen. Veel Nederlandse gewoontes, gebruiken en de weg naar bepaalde voorzieningen zijn hen onbekend. Hun levenstandaard in het thuisland kan dan overeenkomen met de onze, maar de manier waarop dat gaat is hier soms anders.
Maak ze wegwijs in het boodschappen doen en meedoen in het verkeer. Help ze bij het vinden van onderwijsmogelijkheden. En vergeet niet: vanwege de taalbarrière zullen jouw gasten van jouw hulp afhankelijk zijn bij zaken als bezoek aan de dokter, zorgverzekering, school voor de kinderen, enzovoort.
Contact met thuis
Naast eten, sanitaire voorzieningen en een warm bed, hebben veel vluchtelingen behoefte aan contact met hun familie of vrienden. De beschikbaarheid van wifi is daarom één van de eerste behoeften.
Afspraken, verwachtingen en grenzen
We horen veel dat Oekraïense gasten zich bescheiden en rustig opstellen. Ze zijn erg dankbaar voor de gastvrijheid die hen getoond wordt. Anderen – hoewel ook zeker dankbaar – hebben een meer vrijmoedige houding. In Oekraïne luidt het spreekwoord: een gast in huis, is God in huis. Dat is hoe ze jou zouden behandelen als jij bij hen te gast zou zijn, maar kan tegelijkertijd natuurlijk ook hoge verwachtingen scheppen over de ruimte die ze krijgen in jouw huis. Om te voorkomen dat het Nederlandse “doe alsof je thuis bent”, letterlijker wordt genomen dan eigenlijk jouw bedoeling is, is het belangrijk dat je goede en heldere afspraken met elkaar maakt. Dat geldt ook voor je kinderen: mag hun speelgoed zomaar geleend worden bijvoorbeeld?
Om je grenzen te kunnen bewaken, is het allereerst van belang dat je nadenkt over je eigen verwachtingen. Maak daarna samen met je gasten afspraken over het samenwonen. Schep duidelijkheid en onthoud dat het stellen van grenzen niet egoïstisch is maar juist de relatie beschermt (mits vriendelijk gecommuniceerd). Denk hierbij aan afspraken maken over het gebruik van apparatuur, tijdstippen van douchen, koken, eten, slapen en geluid maken. Schroom niet om samen een rooster te maken. Maak ook afspraken over toegang tot het huis (sleutels e.d.), het opruimen en schoonmaken en gebruik van de verwarming. Op welke tijden zijn ze op de eigen kamer?
Een andere categorie om mee te nemen is ‘gebruiken’: wat spreek je af als iemand rookt? Hoeveel koekjes bij de koffie? Bidden en Bijbellezen aan tafel? Hoe doe je het met verjaardagen; mee op visite of niet? In het begin kan het zoeken zijn naar een prettige manier van samenleven. Blijf daarom met elkaar hierover in gesprek.
Het stellen van duidelijke regels, klinkt misschien hard en zakelijk, maar het is voor getraumatiseerde mensen liefdevol; zij kunnen daar meer mee dan onze beklemmende liefde. Binnen de gemaakte afspraken is het overigens belangrijk dat je ze hun gang laat gaan. Drinkt iemand bijvoorbeeld meer dan jou goed lijkt, maar heb je er zelf geen last van? Of wil een jonge vrouw alleen met de trein in een voor haar vreemd land? Betuttel hen dan niet. Het zijn volwassen mensen, met hun eigen verantwoordelijkheid en keuzevrijheid, net als jij.
Tip: leg contact met andere gastgezinnen om ervaringen uit te wisselen.
Lees ook: 10 handige tips van TakeCareBNB.
Financieel
Vanuit de overheid is financiële ondersteuning mogelijk voor Oekraïense vluchtelingen in de vorm van leefgeld. Dat wordt aan henzelf uitgekeerd, niet aan het gastgezin. Ze zijn ook niet wettelijk verplicht om bij te dragen aan de kosten van het gastgezin, maar hier kan je natuurlijk wel onderling afspraken over maken. Denk bijvoorbeeld aan het budget voor de boodschappen.
Idee: vraag hulp aan vrienden. Onderschat de oplopende kosten niet, zeker nu prijzen stijgen. Niet iedereen kan zelf gasten in huis opvangen, maar misschien willen zij wel financieel bijdragen aan jouw initiatief.
Taalbarrière
Verbinding maken met elkaar is ontzettend belangrijk wanneer je onder één dak woont. De taalbarrière kan dit echter lastig maken. Veel Oekraïners spreken namelijk geen Engels of Duits. Gebruik daarom Google Translate of een stemvertalende app, zoals SayHi. Help je gasten landen, door enkele veelgebruikte woorden aan te leren (dankjewel, tot ziens, e.d.).
Spelletjes kunnen ook een uitkomst bieden. Zo kom je op een ontspannen manier met elkaar in contact, zelfs als praten nog niet vanzelf gaat. Denk bijvoorbeeld aan Mens-erger-je-niet of Uno. Door de kleuren en het tellen van de stappen te benoemen tijdens het spelen, leer je woorden uit elkaars taal. Of zing samen bekende liederen, zoals Vader Jakob.
Dagbesteding
Maak afspraken over de dagindeling voor je gasten, bijvoorbeeld over thuisonderwijs, sport en ontspanning (uiteraard afhankelijk van waaraan behoefte is). Help hen zoeken naar mogelijkheden voor contact met andere vluchtelingen, maar ook met Nederlanders. Denk aan een buurthuis, kerk, contact met de groep mensen om jullie heen. Dat mensen bij jou in huis wonen, betekent natuurlijk niet dat je alles alleen moet doen; schakel je netwerk in. Zo leg je ook voor de langere termijn een goede basis en houden jullie het beter vol. Oekraïense vluchtelingen hebben recht op zorg en onderwijs. Sinds april mogen ze ook zonder werkvergunning aan de slag.
Lees ook: Rechten voor Oekraïners over de juridische status en aanmelding bij de gemeente.
Traumazorg/pastoraat
De vluchtelingen hebben in korte tijd veel meegemaakt. Velen hebben familie en vrienden achter moeten laten. Verdriet, stress en zorgen zullen hen bezighouden. Zij zijn gebaat bij wat afleiding. Schroom ook niet om hierin (professionele) hulp te zoeken als je merkt dat dat nodig is.
Gave heeft samen met partners een netwerk opgezet van predikanten en voorgangers die kunnen ondersteunen bij pastorale zorg. Zie PastorsvoorOekrainers.nl.
Lees meer informatie en tips over hoe om te gaan met Oekraïense kinderen met oorlogservaringen.
Ondersteuning voor gastgezinnen
Oekraïners mogen nu tot een jaar in Nederland blijven. Dit kan verlengd worden. We weten natuurlijk niet hoe lang deze situatie gaat duren. Houd dus ook rekening met onderdak bieden op de langere termijn.
Het opnemen van vluchtelingen in je huis is niet niks, zowel voor je gasten als voor jezelf. Kunnen jullie wel wat ondersteuning gebruiken? Gave biedt hulp aan door middel van speciale christelijke coaching of een gratis cursus voor gastgezinnen en vrijwilligers.
Als het bieden van opvang echt niet langer lukt, neem dan contact op de instantie waar je als gastgezin geregistreerd bent of met de gemeente.
Lees het verhaal: Thomas en Dianne vangen 3 Oekraïners op
Foto: UNICEF/A. Krepkih
